Menü
Yapay zeka, bilgisayar bilimi kapsamında olan son zamanların en sıcak başlıklarındandır. Bu dalın ana hedefi, makinelerin insani vasıflara sahip olmasını sağlamaktır; dolayısıyla bu hedef için son nokta, bir insan ile eşdeğer yeteneklere sahip bir bilgisayarın ortaya çıkarılabilmesidir. Konu insansı makineler olunca, insanın kendine özgü tüm özellikleri ayrı ayrı incelenmeli ve bu özelliklerde ayrı ayrı başarılı sonuçlar elde edilmelidir. Bu özelliklerin her biri de yapay zekanın alt dallarını oluşturan araştırma alanlarıdır.
Bu alt bilim dalı, insanın konuşabilme ve özellikle de konuşulanı anlama yeteneklerini taklit edebilmeyi hedeflemektedir. İnsanları insan yapan en büyük yeteneklerden biri konuşma ve birbirini anlamadır. İnsanı diğer varlıklardan ayıran en önemli özelliğin bu olduğuna dair toplumda da birçok deyiş vardır. İşte bu sebeple, insanımsı bir bilgisayardan söz ediyorsak insanların konuşmalarını anlayabilmesi ve gerçekleştirmesi en önemli olan özelliklerdir. Aynı zamanda insanların dili kullanmadaki farklılıkları ve kendilerine özgülükleri gibi birçok detay bu problemin çözülmesini büyük oranda zorlaştırmaktadır.
Bu bilim dalının en büyük motivasyonu, insanların bir dili nasıl öğrendikleri olmuştur hep. Yıllarca bu işi dillerin kurallarını bilgisayar ortamına aktarmakla çözmeye çalışan bilim insanları, bu yöntemler ile kesin bir sonuca varmanın imkansızlığını görmüş ve yapay zeka tekniklerinin birçok çeşitte kullanımını denemişlerdir. Bu problem, günümüzde tam olarak çözülmüştür diyebileceğimiz bir problem değildir. Diller, insanlar ile birlikte yaşar, evrilir ve değişir. Bu sebeple, insanlar var olduğu sürece bu çalışmalarda yapılmaya devam edecektir.
Bu araştırma alanı, insanın görmesinin makineler tarafından modellenmesini amaçlamaktadır. Hedef, bilgisayarların da insanlar gibi görmesini sağlayabilmektir. Örneğin, bir insan daha bebek yaşlarında bile insanları tanıma yeteneğine sahip olmaktadır. Bir bebek, annesini ve babasını diğer insanlardan rahatlıkla ayırt edebilmektedir. Zamanla insanların çevresi genişledikçe, daha çok insanı tanımaya başlamaktadır. İşte bu yeteneği bilgisayarlara kazandırmak için son zamanlarda ciddi manada gelişmiş olan yüz tanıma sistemleri bu alt bilim dalının alanına girmektedir. Bu yalnızca bir kullanım alanıdır.
Bunun yanında cisimleri, hayvanları tanıma, tiplerini cinslerini ayırt edebilme, araçları görmek, plakalarından kime ait olduklarının çıkarımlarının yapılması ve hatta insanların yüzlerindeki ifadelerden suçlu olup olmadıklarını anlamak gibi birçok daha kullanım alanı mevcuttur. Son zamanlarda, verinin bu denli büyüdüğü internet çağında, bilgisayarla görme ile gerçekleştirilebilecek birçok uygulama sayesinde, göz ardı edilen milyarlarca resimden ne gibi bilgilerin çıkarılabileceğini hayal edin. Küçük bir bilgi notu; resimler bilgisayar ile işlenmesi en büyük işlemci gücü gerektiren dosyalardır. O sebeple büyük sayılarda resimlerin işlenebilmesi çok büyük oranda işlemci gücü gerektirmektedir.
Bu alanda insanın hareket kabiliyetinin taklit edilmesi hedeflenmektedir. İnsan hareketleri çok kompleks bir yapıda ve büyük bir denge içindedir. Bir makinenin bunu gerçekleştirebilmesi için insanın dengesini sağlayacak şekilde bir anatomiye ve hareketlerinde bir sürü veriyi hızla değerlendirip karar verebilecek bir sinir sistemine ihtiyacı vardır. İnsanın gördüğü, dokunduğu, hissettiği tüm verileri bilgisayarlar ve sensörler sayesinde alabilmelidir. Bu sensörlerden gelen bilgiler, hızla değerlendirip en doğru kararı vermesi ve ona göre vücudunun her bir kitlesi için en uygun hareketleri yapması sağlanmalıdır.
İnsanların tüm hareket becerileri ve kararları büyük bir tecrübe ve yetenek sonucunda ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla bir bilgisayar bu yeteneği kazansa bile insandaki tecrübe ona aktarılmadığı sürece tam anlamıyla insan gibi hareket etmesini beklemek imkansız bir hal alacaktır. Tecrübenin bilgisayarlar tarafından kazanılabilmesi, tüm alt bilim dallarının gerçekleştirmeye çalıştığı bir hedeftir.
Yapay zekanın alt dalları başlıca yukarıda sayıldığı gibidir.
Tüm alt dallar birleştirildiğinde aşağıdaki yeteneklerin kazandırıldığı bir sistem ortaya çıkmaktadır:
Bilgisayarla Görme ile
İnsanın görme ve gördüğünü anlamlandırma yeteneği
Doğal Dil İşleme ile
İnsanın duyarak/okuyarak anlama ve anladığına cevap verebilecek şekilde konuşma/yazma yeteneği
Robotik ile
İnsanın haraket kabiliyeti
Tüm alt dallarda mükemmelleşmiş bir sistem, “insanın mümkün olan en iyi taklidi” anlamına gelmektedir. Başta da söylendiği gibi; tüm çalışmalar, insanı en mükemmel şekilde taklit edebilen sistemleri ortaya koyabilmek içindir. Çok önemli bir konu olarak tüm bilim dünyasının ilgisini çeken bu alan için, geçmişe nazaran çok fazla yol katedilmiş olsa da halen hedefe varabilmek için aşılması gereken çok büyük bir mesafe olduğunu söylersek yanılmış olmayız.